“TUTKU”
(Passion) video
Van dec. 2019 tot maart 2020 was ik Artist in residence bij de Stichting voor Cultuur en Kunst Istanbul (IKSV) in het kader van het interculturele dialoog programma Be Mobile-Create Together! Mijn project was een filmisch onderzoek naar duiven en duivenmelkers, en de wijze waarop deze band tussen mens en dier herinneringen en tradities levend houdt.
In het bijzonder was ik op zoek naar ontheemde mensen die hun praktijk opnieuw hadden opgebouwd en zo verbonden bleven met hun levenswijze en de plaatsen die ze achter hadden moeten laten. Ik had verwacht vluchtelingen te treffen en verhalen vast te leggen over Syrie en Kurdistan, maar de meeste “guvercinli”, duivenmelkers die ik sprak waren geboren en getogen in Istanbul. Sommigen waren met hun ouders vanuit het Anatolisch platteland naar de metropool gemigreerd in de tweede helft van de vorige eeuw. Ik ontmoette uitgezette bewoners van een gecekondu (het Turkse woord voor een woning die illegaal is gebouwd) en een man die zich afvroeg welke duivensoort zijn Armeense voorouders hielden. Er waren verhalen over ontheemding, maar anders dan ik had verwacht.
Hussein, de enige Syrische duivenhouder die ik ontmoette, klom elke dag naar zijn dak om duiven te voeren, maar kooien kon hij zich niet veroorloven. Duivenhouderij is er een kostbare zaak; veel huizen in Istanbul zijn gerenoveerd en platte daken werden vervangen door hellende vlakken. Daarom zijn veel mensen genoodzaakt samen met een paar vrienden een dak of een balkon, of zelfs een kelder, in de buurt te huren.
De witte Sebap showvogels met langbevederde poten en de rondogige Ottomanen komen nooit buiten, zo kostbaar zijn ze. Vliegen mogen de postduiven, de hoogvliegers, de taklatuimelaars, achterwaartse salto’s uitvoerend in de lucht. De vogels filmen vanaf balkons en hoge dakranden leverde onverwachte uitzichten op een stukje Istanbul: een verlaten bouwplaats in Fikirtepe, houten huizen in Sultanbeyli, de torenflats in Esenyurt. De duivenhouderij bleek een rijk onderwerp dat veel aspecten raakte: familiegeschiedenis, verstedelijking, politiek. Iemand vertelde dat zijn opa zo mooi kon zingen dat de vogels naar hem kwamen luisteren. Voor een andere man symboliseerden de duiven de vrijheidsstrijd van de Alevieten. Zijn dochter Tutku, genoemd naar haar vader’s passie voor vogels, zei: “Bij de duiven zorgen zowel man als vrouw voor de kinderen, het is mijn inspiratie in een patriarchale samenleving.”
Mensen praatten consequent over het verzorgen en houden van duiven in termen van alles opofferen, een levenslange verslaving. “Als je van duiven gaat houden, ga je van alles houden. De vogels verbinden je met het hele universum.” zei een man emotioneel.
Tijdens dit interview viel er een vis uit de lucht; hij leefde nog, een kleine zwarte grondel, spartelend op de tegels. De zee was vlakbij, waarschijnlijk had een overvliegende meeuw hem laten vallen. Het had een scène uit een boek van Murakami kunnen zijn. Magisch!
